Een val tijdens de traditionele skiweek van de academie voor lichamelijke opvoeding in Groningen, februari 1987, zette het leven van Maaike Smit (56) op de kop. Het ruggenmerg liep onherstelbare schade op. ‘Ik wist meteen: dit wordt een rolstoel. Ik raakte geen moment in paniek, dacht er gewoon over na.’ Als sporter met een lichamelijke beperking vierde ze grote triomfen. ‘Als je kansen krijgt, moet je die pakken.’
Maaike Smit was vorige week te gast bij de Odd Fellows in haar woonplaats Emmeloord. Meestal zijn bijeenkomsten van de Odd Fellows, een internationale orde die zich richt op bezinning en inspiratie en ook maatschappelijke activiteiten ontplooit, besloten. De avond met de succesvolle paralympiër was voor iedereen toegankelijk. Het Spieghelkampement, een onderdeel van de Odd Fellows, heeft dit jaar als thema ‘overwinnen’. Voor lid Peter van Campen was meteen duidelijk wie er invulling moest geven aan de openbare bijeenkomst. ‘Maaike is voor mij hét grote voorbeeld.’
‘Heel getalenteerd’
Van Campen was leraar lichamelijke opvoeding aan het toenmalige Professor Ter Veenlyceum (nu het Zuyderzee Lyceum) toen brugpieper Maaike Smit op zijn pad kwam. ‘Heel getalenteerd, heel sociaal’, aldus Van Campen. Hij is Smit altijd blijven volgen, al die jaren hebben ze contact gehouden. ‘Ik heb respect voor de manier waarop zij haar leven inhoud heeft gegeven. Maaike heeft haar sportopleiding na haar skiongeluk afgemaakt en daarna een opleiding farmacie cum laude afgerond. Ze heeft altijd haar sportieve en maatschappelijke carrière gecombineerd.’
Wat Peter van Campen wil zeggen: als iemand heeft bewezen wat overwinnen is, dan is dat Maaike Smit. Zelf doet ze nogal laconiek over haar prestaties (Van Campen: ‘Jij relativeert, dat siert je’), maar feit is dat Smit van de nood (de rolstoel) een deugd (grootse sportieve prestaties) heeft gemaakt en dat ze een mooie maatschappelijke loopbaan heeft opgebouwd. Na haar ongeluk moest Maaike Smit alles opnieuw leren, na negen maanden revalidatie in Leersum. ‘Ik vond dat niet zo confronterend, ik heb er nooit veel moeite mee gehad. Ik had het geluk dat ik sportief ben.’
Glanzende loopbaan
Natuurlijk, ze had momenten dat ze zich realiseerde: dat kan ik niet meer. Als ze bijvoorbeeld iemand zag fietsen. ‘Toch kon ik redelijk gemakkelijk met die gedachte omgaan. Voor mij is het glas altijd half vol in plaats van half leeg. Je moet openstaan voor wat je nog wél kan. Dat ik zo in het leven sta, heb ik van mijn ouders meegekregen. Richt je op de dingen, die nog wel kunnen.’ Die positieve instelling heeft Maaike Smit een glanzende loopbaan als rolstoelbasketbalster en rolstoeltennister bezorgd. ‘Ik ben een echte balsporter.’ Al in Leersum deed ze aan rolstoelbasketbal.
‘Ik had het geluk, dat ik als rolstoelbasketbalster heel gewild was. Er deden niet veel mensen met mijn handicap, een dwarslaesie vanaf je middel, aan rolstoelbasketbal.’ Anderhalf jaar na het skiongeval, in oktober 1988, was Maaike Smit van de partij op de Olympische Spelen in Seoul. Oranje pakte brons. ‘Een geweldige ervaring.’ Vier jaar later herhaalde ze in Barcelona dat kunststukje. Maar haar grootste triomf was haar overwinning in het enkelspel tennis in Atlanta. ‘Ik tenniste al vanaf mijn tiende, maar het was spannend of ik de selectie wel zou halen.’
Bijzondere wedstrijd
De rest is geschiedenis. ‘De finale tegen Monique Kalkman, toen de nummer één van de wereld, was de meest bijzondere wedstrijd, die ik ooit heb gewonnen’, vindt Maaike Smit. Ze verloor de eerste set met 6-0 en overleefde in de tweede set twee matchpoints. Twee tiebreaks bezorgden Smit de titel. Ze werd geëerd met een lintje, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Op de spelen van Sydney en Athene pakte Maaike Smit met Esther Vergeer goud in het dubbelspel. ‘Ik heb over de hele wereld gereisd en heel veel gezien. Dankzij mijn rolstoel!’
Ondanks al die successen is Maaike Smit misschien wel het meest trots op haar deelname aan de Triathlon Noordoostpolder in 2015. ‘Omdat ik geen duursporter ben. Ik heb me een jaar lang erop voorbereid, serieus getraind. Ik wilde de wedstrijd per se afmaken.’ 500 meter zwemmen, 20 kilometer handbiken en 5 kilometer wheelen: ‘Dat voelde echt als een overwinning. Een heel mooi moment, toen ik over de finish kwam.’ In juni is ze weer van de partij bij de handbikebattle in Oostenrijk. ’20 kilometer met 1000 meter stijging. Echt een boost voor mensen in een rolstoel: er kan nog heel veel wel!’
Gift: 450 euro
Maaike Smit prijst zich gelukkig met het leven dat ze leidt. ‘Soms maak ik me wel zorgen. Hoe houdt mijn lichaam zich over tien, twintig jaar?’ Voorlopig gaat alles crescendo en sport ze nog op recreatief niveau. Zo doet ze aan rolstoeltennis en zit ze in het stichtingsbestuur, dat het rolstoeltennis in Emmeloord financieel ondersteunt. Als het even kan, is ze er op vrijdagavond bij. De gift van de Odd Fellows van 450 euro (een cheque van 250 euro en 200 euro aan individuele donaties) komt goed van pas. Maaike Smit: ‘Het niveau is niet hoog, maar dat maakt niet uit. Het is altijd leuk.’
Harry de Ridder